Eastern Armenian – Բացահայտվել է ՄԱԿ-Ադրբեջան համաձայնագրի տեքստը Բաքվում կայանալիք կլիմայի գագաթնաժողովի համար
Քանի որ նոյեմբերի 11-ին Բաքվում նախատեսված է անցկացնել ՄԱԿ-ի կլիմայի գագաթնաժողովը (COP29), գնալով ավելի հստակ է դառնում, որ չպետք է Ադրբեջանին թույլ տրվեր հյուրընկալել նման հեղինակավոր հավաք։ Ի հավելումն Բաքվում էթնիկ զտումների և հայ բանտարկյալների անօրինական կալանավորման վերաբերյալ հայկական բողոքների՝ ամբողջ աշխարհում առարկություններ են առաջացել Բաքվում համաժողովի անցկացման վերաբերյալ՝ Ադրբեջանի կողմից մարդու իրավունքների կոպիտ և շարունակական խախտումների պատճառով։
Հոկտեմբերի 10-ին Human Rights Watch կազմակերպությունը (HRW) հրապարակեց մի հոդված՝ «COP29-ը հյուրընկալող երկրի համաձայնագրում բացակայում է իրավունքների պաշտպանությունը. Ադրբեջանը պետք է երաշխավորի քաղաքացիական հասարակության մասնակիցների իրավունքները կլիմայի համաժողովում» վերնագրով: HRW-ն իր լուրջ մտահոգությունն է հայտնել Բաքվի կողմից համաժողովի հյուրընկալման կապակցությամբ։
HRW-ն ձեռք է բերել ՄԱԿ-ի և Ադրբեջանի միջև ստորագրված համաձայնագրի պատճենը, որը չի հրապարակվել, չնայած այն հանգամանքին, որ ՄԱԿ-ի անդամները պնդել են, որ «հյուրընկակող երկրի համաձայնագրերը պետք է հասանելի լինեն հանրությանը և պետք է պահպանվի մարդու իրավունքների պաշտպանության միջազգային իրավունքը»:
Ահա տորագրված համաձայնագրի կարևորագույն կետերը.
– Կառավարությունը [Ադրբեջանի] պարտավորվում է պաշտպանել մարդու հիմնարար իրավունքները, մարդու արժանապատվությունը և արժեքը, ինչպես նաև բոլոր մասնակիցների հավասար իրավունքները, որոնք մասնակցում են նախաժողովային հանդիպումներին/համաժողովներին/
– «Բաքվի օլիմպիական մարզադաշտի տարածքը, որտեղ պետք է անցկացվեն համաժողովը և նախընտրական հանդիպումները, ներառյալ դրանից անմիջապես դուրս գտնվող ցանկացած տարածք, կլինի Միավորված ազգերի կազմակերպության անվտանգության և ապահովության վարչության անմիջական վերահսկողության և հակակշռի ներքո….»:
– «Հյուրընկալող երկրի աջակցող և տեխնիկական անձնակազմը պետք է առաջնորդվի ամենաբարձր էթիկական և մասնագիտական չափանիշներով և ակնկալվում է, որ կվարվի ազնվությամբ ու հարգանքով: Կառավարությունը պետք է ապահովի, որ համապատասխան չափորոշիչները լիովին հասկանալի լինեն»:
– «Կառավարությունն իր ծախսերով պատասխանատվություն է կրում ոստիկանության այնպիսի պաշտպանության և անվտանգության համար, որը կարող է պահանջվել՝ ապահովելու…. Համաժողովի արդյունավետ աշխատանքը՝ առանց որևէ տեսակի միջամտության»:
– Բոլոր մասնակիցներն «ունեն Ադրբեջանի Հանրապետություն մուտքի և ելքի իրավունք, և ոչ մի խոչընդոտ չպետք է դրվի նրանց անցման համար դեպի Համաժողովի տարածքներ և այնտեղից դուրս գալու համար»: Բացառություններ կարող են արվել միայն այն դեպքում, երբ կառավարությունը ՄԱԿ-ին ներկայացնի «օրենքի վրա հիմնված առարկություններ կոնկրետ անձի մուտքի վերաբերյալ։ Նման առարկությունները պետք է վերաբերվեն կոնկրետ քրեական, անվտանգության հարցերին, այլ ոչ թե ազգությանը, կրոնին, մասնագիտական կամ քաղաքական
– Համաժողովի տարածքները «պաշտպանված են…․ և դրանց մուտքը ենթակա է [ՄԱԿ–ի] քարտուղարության լիազորություններին և վերահսկողությանը: Այդ տարածքները պետք է անձեռնմխելի լինեն Համաժողովի ողջ ընթացքում»:
– «Սույն համաձայնագրով նախատեսված արտոնություններից և անձեռնմխելիությունից օգտվող բոլոր մասնակիցները․․․․ պարտավոր են հարգել Ադրբեջանի Հանրապետությունում գործող օրենքներն ու կանոնակարգերը և պարտավոր են չմիջամտել նրա ներքին գործերին»։
– Բացի համաժողովի հյուրընկալման ծախսերի վճարումից, Ադրբեջանի կառավարությունը ՄԱԿ-ին կփոխհատուցի 5,811,800 դոլար՝ Համաժողովի պլանավորման, ՄԱԿ-ի անձնակազմի ավիատոմսերի և տեխնիկական ծառայությունների ծախսերի համար:
Համաձայնագրում վերջապես ասվում է, որ «Համաժողովի ավարտից հետո [ՄԱԿ-ի] քարտուղարությունը [ՄԱԿ-ի] Բյուրոյին զեկույց կներկայացնի սույն համաձայնագրի պայմանների կատարման վերաբերյալ, այդ թվում՝ քաղած դասերի և առկա մարտահրավերների»։
Համաժողովի ավարտին մենք կիմանանք, թե արդյոք Ադրբեջանը պահպանել է համաձայնագրի պայմանները, հատկապես մարդու իրավունքների հետ կապված, մասնավորապես, ոստիկանության կողմից համաժողովի ընթացքում Ադրբեջանի քաղաքացիների կողմից հանրային բողոքի ցույցերը ճնշելու հարցում:
Թարգմանությունը՝ Ռուզաննա Ավագյանի