Eastern Armenian – Փաշինյանի ձեռքերը կթաթախվեն արյան մեջ, եթե ֆրանսահայը մահանա Երևանի օդանավակայանում
Հարութ Սասունյան
Ֆրանսիահայ լրագրող Լեո Նիկոլյանը 16 օր շարունակ հացադուլ է անում Երևանի օդանավակայանում՝ Հայաստան մուտք գործելու արգելքից հետո։
57-ամյա Նիկոլյանը խիզախ հետաքննող լրագրող է, որը բազմաթիվ վեճեր է առաջացրել կարևոր անձանց մասին իր բացահայտումների պատճառով: Նա եղել է Արցախի հակամարտության և Իսրայել-Լիբանան սահմանին վերջերս տեղի ունեցած բախումների առաջնագծում, վիրավորվել է երկու հակամարտությունների ժամանակ:
Անցած 30 տարիների ընթացքում Նիկոլյանը տասնյակ անգամ այցելել է Հայաստան ու Արցախ և հարցազրույցներ ունեցել բարձրաստիճան պաշտոնյաների հետ: Այնուամենայնիվ, այն, ինչին նա բախվեց երկու շաբաթ առաջ Երևանի օդանավակայանում իր վերջին այցի ժամանակ, բոլորովին անսպասելի էր և ցնցող:
Ապրիլի սկզբին Նիկոլյանն այցելել էր Հայաստանի Տավուշի մարզի Ոսկեպար գյուղ և հարցազրույց ունեցել Տավուշի թեմի առաջնորդ Բագրատ արքեպիսկոպոս Գալստանյանի հետ, որը ղեկավարում է ժողովրդական շարժումը՝ ընդդեմ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի վերջերս կայացրած որոշման՝ հանձնելու չորս հայկական սահմանային գյուղերը Ադրբեջանին:
Ապրիլի վերջին, երբ Նիկոլյանը փորձեց վերադառնալ Հայաստան, Երևանի օդանավակայանում ներգաղթի ծառայության աշխատակիցները նրան ասացին, որ իրեն թույլ չի տրվում մուտք գործել երկիր: Հարցին, թե ինչու, նրան պատասխանեցին, որ նա «վտանգ է ներկայացնում Հայաստանի անվտանգությանը»: Սա ծիծաղելի մեղադրանք է, քանի որ Նիկոլյանը պրոֆեսիոնալ լրագրող է, որը հայկական որևէ օրենք չի խախտել և հանցագործություն չի կատարել:
Ցավոք, Նիկոլյանը միակ սփյուռքահայը չէ, ում մուտքն արգելված է Հայաստան: Մի քանի այլ անձանց ևս Երևանի օդանավակայանում վայրէջքից հետո ասել են, որ իրենց թույլ չի տրվում այցելել Հայաստան: Նրանցից ոչ մեկը ոչ մի անօրինական կամ հանցավոր բան չէր արել, որ նման կոշտ պատժի արժանանար: Բացի այդ, եթե նրանք որևէ օրենք են խախտել կամ վտանգ են ներկայացնում Հայաստանի անվտանգության համար, նրանց պետք է ձերբակալեին օդանավակայանում և կանգնեին դատարանի առջև՝ նրանց ճակատագիրը որոշելու համար։ Որևէ պաշտոնատար անձ, անկախ իր կոչումից և պաշտոնից, իրավունք չունի դատական իշխանության անունից կամայական որոշումներ կայացնել։
Բացի այդ, վարչապետ Փաշինյանը իրավունք չունի որոշելու, թե ով կարող է մուտք գործել երկիր: Հայաստանը նրա առանձնատունը չէ: Նա չի կարող որոշել, թե ում թույլ տալ կամ ում թույլ չտալ: Հայաստանը աշխարհի բոլոր 10 միլիոն հայերի հայրենիքն է, և ոչ մի պաշտոնյա իրավունք չունի օրինական պատճառի բացակայության դեպքում արգելել նրանցից որևէ մեկի մուտքը երկիր:
Նիկոլյանի և մի քանի այլ սփյուռքահայերի մուտքը Հայաստան արգելված է միայն այն պատճառով, որ նրանք համարձակվել են քննադատել Փաշինյանի պարտվողական քաղաքականությունը։Վարչապետը բազմիցս հայտարարել է, որ ժողովրդավար է: Սակայն, խոսքի ազատությունը ժողովրդավարության հիմնարար սկզբունքներից մեկն է, որը հաճախ խախտվում է Հայաստանի իշխանությունների կողմից, որոնք երկիրը վերածել են միանձնյա կառավարման՝ բռնապետության:
Իրավիճակն ավելի վատթարացավ, երբ Մուրադ Փափազյանին, Փաշինյանի ֆրանսահայ հայտնի քննադատին, թույլ չտվեցին մուտք գործել Հայաստան, և նա հայց ներկայացրեց հայկական դատարան, որն էլ ապօրինի համարեց կառավարության արգելքը: Քանի որ հայ պաշտոնյաները 30 օր ժամանակ ունեին բողոքարկելու ավելի ցածր ատյանի դատարանի որոշումը, ոչ ոք չգիտեր, թե արդյոք նրանք նման բողոք կներկայացնեն: Բարեբախտաբար, երբ Փաշինյանն այցելեց Փարիզ այդ 30 օրերի ընթացքում, նախագահ Էմանուել Մակրոնը հանդիպեց Փափազյանի և Փաշինյանի հետ և հորդորեց վարչապետին հրաժարվել Փափազյանի հետապնդումից: Փաշինյանը դժկամությամբ համաձայնեց չեղարկել բողոքը, բայց ամոթալի էր, որ օտար երկրի ղեկավարը ստիպված էր միջամտել հայկական ներքին գործերին:
Մինչդեռ, Նիկոլյանը վերջին 16 օրվա ընթացքում հյուծվում է Երևանի օդանավակայանում: Մեր բազմաթիվ հեռախոսազրույցների ընթացքում նա ինձ ասաց, որ կշարունակի իր հացադուլը, նույնիսկ եթե դա հանգեցնի մահվան: Նրա կյանքը վտանգված է, քանի որ նա մի քանի լուրջ հիվանդություններ ունի։ Ժամանակ առ ժամանակ տեղի բուժանձնակազմը գալիս է նրա ճնշումը չափելու և մի քանի ներարկումներ անելու։ Նրան թույլ չեն տալիս դուրս գալ օդանավակայանից որևէ բուժօգնության համար: Վերջին օրերին շտապօգնության մեքենա էին ուղարկել օդանավակայան՝ ստուգելու նրա արյան ճնշումը, սրտի աշխատանքը և ևս մեկ ներարկում անելու։
Նիկոլյանի վիճակն անորոշ է: Նա ինձ ասում է՝ քանի որ ինքը գտնվում է օդանավակայանի
միջազգայնորեն պահպանվող «չեզոք գոտում», հայ պաշտոնյաները չեն կարող որևէ գործողություն ձեռնարկել իր դեմ: Վերջիններս փորձել են համոզել նրան նստել Փարիզ մեկնող ինքնաթիռը, ինչից նա հրաժարվել է։ Նրան նաև սենդվիչներ և ջուր են առաջարկել, որոնք նա մերժել է:
Նիկոլյանն ինձ ասաց, որ մտադիր է սովամահ լինել Երևանի օդանավակայանում: Նա կարծում է, որ իր մահն ամոթալի կլինի վարչապետի համար: Ես համոզված չեմ, որ նա ճիշտ է: Կարծում եմ, որ դա խայտառակություն կլինի Հայաստանի Հանրապետության հեղինակության համար:
Երևանում Ֆրանսիայի դեսպանատունը, հակառակ իր դիվանագիտական պարտավորություններին, հրաժարվել է այցելել սեփական քաղաքացուն՝ տեղեկանալու նրա վիճակի մասին։ Սա Ֆրանսիայի դեսպանի վրեժխնդրական դիրքորոշումն է, քանի որ Նիկոլյանը լրատվամիջոցներով բացահայտել էր դեսպանի սկանդալները: Ֆրանսիայի արտաքին գործերի նախարարությունը նույնպես հետաքրքրություն չի ցուցաբերել Նիկոլյանի բարօրության նկատմամբ, քանի որ նա նախկինում հրապարակավ քննադատել է Ֆրանսիայի նախագահին:
Չնայած Նիկոլյանն իր կոշտ քննադատությունների և բիրտ անհատականության պատճառով հակադրված է բազմաթիվ անհատների և կազմակերպությունների դեմ, հայերը պարտավոր են անել ամեն ինչ, որպեսզի հրապարակայնացնեն նրա ծանր վիճակը և փրկեն իրենց հայրենակցի կյանքը, նախքան նրա սովամահ լինելը:
Ես կոչ եմ անում Հայաստանի քաղաքացիներին բողոքի ցույցեր անցկացնել Երևանում վարչապետի շենքի դիմաց՝ պահանջելով, որ Նիկոլյանին թույլատրվի մուտք գործել Հայաստան: Բողոքի ցույցեր պետք է կազմակերպվեն նաև Երևանում Ֆրանսիայի դեսպանատան դիմաց:
Ֆրանսահայերը պետք է բողոքի ցույցեր անցկացնեն Փարիզում՝ արտաքին գործերի նախարարության և նախագահական պալատի առջև՝ պահանջելով իրենց միջամտությունը Հայաստանի կառավարությանը:
Եթե Նիկոլյանը մահանա Երևանի օդանավակայանում իր երկարատև հացադուլի պատճառով, վարչապետ Փաշինյանի ձեռքերը կթաթախվեն արյան մեջ, Ֆրանսիայի նախագահ Մակրոնինը՝ նույնպես։
Թարգմանությունը՝ Ռուզաննա Ավագյանի
